تا قبل ازسال ۱۹۹۰، معیارهای اصلی سنجش توسعه یافتگی و رفاه کشورها عمدتاً مشتمل بر شاخص‌های اقتصادی صرف مانند تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملّی بود. امّا نابسندگی شاخص‌های یاد شده در ملاحظۀ همه واقعیت‌ها مانند مباحث انسانی که از ماهیت یپیچیده، چند بُعدی و سیال برخوردارند، از یک سو و عدم توجه به برخی مؤلفه‌های پنهان تأثیرگذار بر فرآیند توسعه مانند موضوعات زیست محیطی، باعث شد تا اندیشمندان حوزه اقتصاد به منظور دستیابی به شاخص‌های جامع تر که مؤلفه‌های انسانی و اجتماعی را نیز دربرداشته باشند، ابتدا مفهوم توسعۀ پایدار را مطرح و نهایتاً نسبت به تعریف شاخصی با عنوان شاخص توسعۀ انسانی اقدام نمایند.
این شاخص، ضمن اینکه معیاری برای اندازه گیری رفاه شهروندان به دست می‌دهد، اثر سیاست‌های اقتصادی بر کیفیت زندگی شهروندان را اندازه گیری می‌کند. این شاخص، کشورها را برحسب کیفیت زندگی شهروندان و نه صرفاً براساس ارقام سنتی درآمد سرانه آنها رتبه بندی می‌کند.
وضعیت توسعۀ انسانی در جهان
بر اساس این گزارش (۲۰۱۶) سطح توسعۀ انسانی در جهان همچنان در حال افزایش است. این گزارش متوسط نمرۀ جهان در شاخص توسعۀ انسانی در سال ۲۰۱۶ را ۰٫۷۳ اعلام کرده است که از نمره تعیین شده برای سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ که به ترتیب ۰٫۷ و ۰٫۷۱ بوده است اندکی بیشتر است.
همان طور که نمودار زیر نشان می‌دهد روند رشد و میزان توسعه انسانی در همه مناطق جهان یکسان نبوده است.
در واقع متوسط رشد توسعۀ انسانی در کشورهای اروپایی و آسیای مرکزی، آمریکای لاتین و آسیای شرقی و کشورهای عربی بیش از کشورهای جنوب آسیا و جنوب صحرا یا آفریقا بوده است.
شدیدترین کاهش در شاخص توسعۀ انسانی ۲۰۱۶ در کشورهای یمن، جمهوری آفریقای مرکزی، لیبی وسوریه اتفاق افتاده است. در این کشورها، جنگ های داخلی و بی ثباتی سیاسی منجر به کاهش سطح توسعۀ انسانی شده است.
مطابق این گزارش کشور نروژ، توسعه یافته ترین کشور جهان در حوزۀ انسانی است. نمره این کشور در شاخص توسعۀ انسانی ۰٫۹۴۹ اعلام شده است. استرالیا با نمرۀ ۰٫۹۳۹ و سوئیس با نمرۀ ۰٫۹۳۹ به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته اند.
کشورهای آلمان، دانمارک، سنگاپور، هلند، ایرلند، ایسلند و کانادا نیز به ترتیب در رتبه‌های ۴ تا ۱۰ جهان از نظر میزان توسعه یافتگی انسانی قرار گرفته اند.
کشورهای چاد، نیجر، بورکینافاسو، گینه، موزامبیک، مالی، اتیوپی، لیبریا، سودان جنوبی و…. پایین ترین میزان توسعۀ انسانی را تجربه می کنند.
در این گزارش کشورهای جهان از نظر میزان توسعۀ انسانی به چهار گروه تقسیم بندی شده اند که عبارتند از : کشورهای دارای توسعۀ انسانی بسیار بالا، کشورهای دارای توسعۀ انسانی بالا، کشورهای دارای توسعۀ انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعۀ انسانی پایین.
۵۱ کشوردارای توسعۀ انسانی بسیار بالا، ۵۴ کشور در گروه دوم، ۴۴ کشور در گروه سوم و ۳۹ کشور نیز در گروه چهارم قرار داده شده‌اند.
وضعیت توسعۀ انسانی در ایران
ایران در شاخص توسعۀ انسانی در سال ۲۰۱۳ نمره ۰٫۷۴۹ را بدست آورده است. برای سال ۲۰۱۲ نیز نمرۀ ایران در این شاخص ۰٫۷۴۹ اعلام شده بود. با این حال ایران در رتبه‌بندی جهانی از نظر توسعه انسانی در بین این سال ها نزول ۲ پله ای داشته است. نمرۀ ایران در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۰٫۷۴۹ و ۰٫۷۷۴ گزارش شده است.
رتبۀ ایران از نظر میزان توسعۀ انسانی بین ۱۸۷ کشور جهان در سال ۲۰۱۳، ۷۵ اعلام شده است. این در حالی است که ایران در سال ۲۰۱۲ رتبۀ ۷۳ را از این نظر به خود اختصاص داده بود. این رتبه در سال ۲۰۱۶ به ۶۹ ارتقاء یافته است.
با توجه به کسب نمرۀ ۰٫۷۷۴ توسط ایران در این شاخص نشان می دهد توسعۀ انسانی در ایران از متوسط جهانی بیشتر است.
ایران به لحاظ برخورداری از توسعۀ انسانی در سال ۲۰۱۶ بالاتر از کشورهای مصر، تونس، لیبی ترکیه، برزیل، چین و….. و پایین تر از اکثر کشورهای حوزۀ خلیج فارس نظیر قطر (۰٫۸۵)، بحرین (۰٫۸۲)، کویت (۰٫۸۰)، امارات متحده عربی (۰٫۸۴)، عمان (۰٫۷۹) است.
بر اساس این گزارش، توسعۀ انسانی در ایران طی ۱۶ سال گذشته به طور متوسط رشد سالانۀ ۱٫۰۹ درصدی داشته است. ایران از نظر متوسط رشد توسعۀ انسانی در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ رتبۀ ۴۷ جهان را کسب کرده است. متوسط رشد توسعۀ انسانی در جهان طی این دوره ۰٫۷۳ درصد اعلام شده است.
وضعیت امید به زندگی در ایران و برخی کشورها
مطابق گزارش مذبور متوسط امید به زندگی در ایران برابر با ۷۵٫۶ سال است که از متوسط امید به زندگی در کشورهایی نظیر عمان (۷۷)، بحرین (۷۷)، قطر (۷۸)، ترکیه (۷۶) پایین تر و بالاتر از متوسط امید به زندگی کشورهای چین (۷۴)، تونس (۷۲)، لیبی (۷۱)، عراق (۶۹)، مصر (۷۱) و …. است.
درآمد سرانۀ ملّی (رفاه اقتصادی – اجتماعی)
- شاخص درآمد سرانۀ ملّی یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی و سنجش سطح رفاه اقتصادی – اجتماعی کشورها می باشد.
- هرچه میزان درآمد سرانۀ ملّی کشورها بیشتر باشد، اعضای جامعه از رفاه اقتصادی – اجتماعی بیشتری برخوردارند.
- مطابق با گزارش توسعۀ انسانی از سال ۲۰۱۶، میانگین درآمد سرانه ملّی در ایران برابر با ۱۶٫۳۹۵ هزار دلار است. در حالی که میانگین درآمد سرانۀ ملّی کشورهای ترکیه (۱۹ هزار دلار)، عمان (۳۴ هزار دلار)، کویت (۷۶ هزار دلار)، بحرین (۳۷ هزار دلار)، امارات متحدۀ عربی (۶۶ هزار دلار)، کرۀ جنوبی (۳۵ هزار دلار)، ژاپن (۳۸ هزار دلار)، سوئد (۴۵ هزار دلار) می‌باشد.
- این گزارش نشان می‌دهد که سطح رفاه اقتصادی – اجتماعی در ایران از بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعۀ جهان نازل تر است.
- کشورهای گینه (۱۵۰۰ دلار)، افغانستان (۱۸۰۰ دلار)، یمن (۲۳۰۰ دلار)، جمهوری دموکراتیک کنگو (۶۳۰ دلار) و…. پایین ترین سطح رفاه اقتصادی – اجتماعی را تجربه می کنند.
نابرابری اقتصادی و آموزشی در جهان و ایران
- یکی دیگر از شاخص های سنجش توسعۀ انسانی در این گزارش، میزان نابرابری اقتصادی و آموزشی است.
- بر اساس این گزارش، نابرابری و شکاف درآمدی در جهان همچنان در حال رشد است و برخورداری از آموزش نیز همچنان نابرابر است. نابرابری کلّی در اکثر مناطق اندکی کاهش یافته است، امّا نابرابری درآمدی در چندین منطقه و از جمله کشورهای برخوردار از توسعه انسانی بسیار بالا افزایش یافته است.
- ضریب جینی برای سنجش نابرابری درآمد استفاده و مقادیر این ضریب بین ۰ و ۱ است. هرچه میزان ضریب جینی به صفر نزدیکتر باشد نابرابری کمتر و هرچه به یک نزدیکتر باشد نابرابری در درآمد بیشتر است.
مطابق گزارش توسعۀ انسانی، ثروت جهانی در حال متمرکز شدن است. به گونه ای که در سال ۲۰۰۰ تنها ۱ درصد ثروتمندترین افراد جهان ۳۲ درصد کل ثروت جهان را در دست دارند و در سال ۲۰۱۱، از ۴۶ درصد ثروت جهان برخوردار بوده‌اند.
- تقریباً در حدود ۴۶ درصد از ثروت جهان بین سال های ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۱ به ۱۰ درصد ثروتمندان تعلق داشته است. البته این نسبت همچنان در حال افزایش است.
- دسترسی به مزایا و منافع انقلاب دیجیتالی در جهان نیز نابرابر است. تقریباً ۲ میلیون نفر هیچ دسترسی به تلفن همراه ندارند. در حالی که تنها ۱۵ درصد جمعیت جهان از اینترنت سرعت بالا برخوردارند. در حدود ۸۹ درصد جمعیت شهری به شبکه های موبایلی 3G دسترسی دارند درحالی که تنها ۲۹ درصد از جمعیت روستایی از این شبکه استفاده می‌کنند.
- مطابق با گزارش مذبور، منطقه آمریکای لاتین و کارائیب همچنان از بیشترین میزان نابرابری درآمدی در بین مناطق مختلف جهان رنج می برند.
- در این گزارش نابرابری در میزان دسترسی به تحصیل در سطح جهان همچنان بالاست. نسل های قبل تر همچنان با مشکل بی سوادی مواجه هستند، در حالی که جوان تر ها برای رفتن از تحصیلات ابتدایی به تحصیلات متوسطه با دشواری مواجه اند. بالاترین سطح نابرابری تحصیلی در آفریقای جنوبی، کشورهای عربی و آفریقای سیاه مشاهده می‌شود.
- کشورهای نروژ، دانمارک، هلند، ایسلند، سوئد و…. با ضریب جینی به ترتیب (۲۵٫۹)، (۲۹٫۱)، (۲۸٫۰)، (۲۶٫۰)، (۲۷٫۲) کمترین میزان نابرابری اقتصادی را تجربه می کنند.
- بیشترین میزان نابرابری را در کشورهای ایالات متحده (۴۱٫۰)، شیلی (۵۱٫۲)، آرژانتین (۴۳٫۰)، اروگوئه (۴۱٫۶)، مالزی (۴۶٫۳)، پاناما (۵۱٫۰)، کاستاریکا (۴۸٫۰)، اکوآدور (۴۵٫۴)، کلمبیا (۵۳٫۵)، آفریقای جنوبی (۶۳٫۰)، هایئیتی (۶۰٫۱) و…. می توان یافت.
- مطابق گزارش توسعۀ انسانی میزان نابرابری درآمدی در ایران از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ برابر با ۳۸ می باشد. این نشان می‌دهد نابرابری درآمدی در ایران از بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان بیشتر است.
- نابرابری آموزشی در نروژ (۲٫۴)، استرالیا (۱٫۹)، آلمان (۵٫۷)، دانمارک (۳٫۰)، هلند (۴٫۲) است. این درحالی است که نابرابری آموزشی در کشوری نظیر ایران برابر با(۳۷٫۳) است. این رقم نشان می دهد که نابرابری آموزشی در ایران تقریباً از ۹۰ درصد کشورهای جهان بیشتر است.
شاخص نابرابری جنسی
یکی از شاخص هایی که در گزارش های سالانۀ سازمان ملل متحد درباره توسعۀ انسانی کشورها به آن پرداخته می‌شود، شاخص نابرابری جنسی است. شاخص نابرابری جنسی (GII) در واقع ارقامی از ۰ تا ۱ را شامل می‌شود که هرچه این رقم بیشتر باشد، حاکی از نابرابری بیشتر میان زن و مرد در یک کشور است. این شاخص، نابرابری جنسی را در سه بُعد: بهداشت عمومی، توانمندی و فعالیت اقتصادی نشان می‌دهد.
- بهداشت عمومی: به واسطه مرگ و میر زنان به هنگام زاد و ولد و نرخ باروری نوجوانان سنجیده می شود.
- توانمندی: با استفاده از سهم کرسی های پارلمانی کسب شده به وسیله ی هر جنس و نیل به آموزش های ثانویه و بالاتر در هر جنس سنجیده می شود.
- فعالیت اقتصادی: با استفاده از نرخ مشارکت بازار کار برای هر جنس، به دست می آید.
در نهایت اینکه این شاخص، نشانگر اُفت در توسعۀ انسانی، در نتیجه نابرابری بین فعالیت های زنان و مردان در هر سه بعد (بهداشت عمومی، توانمندی، فعالیت اقتصادی) است.
بررسی وضعیت شاخص توسعه و نابرابری جنسی در جهان و ایران
- براساس گزارش توسعه انسانی کشورهای نروژ، استرالیا، آلمان، سوئیس، دانمارک، سنگاپور، هلند، کانادا و ایالات متحده کمترین میزان نابرابری جنسی و بیشترین میزان توسعه جنسی را تجربه می‌کنند.
- ایران در میان ۱۸۸ کشور جهان رتبه ۱۱۸ را از نظر شاخص نابرابری جنسیتی کسب کرده است. در گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۶، نمره ایران در شاخص نابرابری جنسیتی ۰٫۵۰۹ اعلام شده است.
- سهم زنان از در پارلمان در کشورهای نروژ برابر با (۳۳۹٫۶)، استرالیا (۳۰٫۵)، سوئیس (۲۸٫۹)، دانمارک (۳۷٫۴)، ایسلند (۴۱٫۳)، کانادا (۲۸٫۳) و ایالات متحده برابر با (۱۹٫۵) درصد است.
- درحالی که سهم زنان در پارلمان کنونی در ایران تنها ۳٫۱ درصد است که در مقایسه با کشورهای پیش گفته بسیار نازل و اندک است. این میزان از سهم زنان در پارلمان در ایران از بسیاری از کشورهای درحال توسعه و توسعه نیافته نیز کمتر است. برای مثال سهم زنان در پارلمان در کوبا برابر با ۴۸٫۹ درصد، ترکیه ۱۴٫۹ درصد، مکزیک ۴۰٫۶ درصد، اردن ۱۱٫۶ درصد، تونس ۳۱٫۶ درصد، لیبی ۱۶ درصد، عراق ۲۶٫۵ درصد، پاکستان ۲۰ درصد و افغانستان ۲۷٫۴ درصد است.
- نرخ مشارکت نیروی کار زنان در جامعه در کشورهای توسعه یافته نظیر نروژ، استرالیا، سوئیس، آلمان، دانمارک، بریتانیا، ژاپن، سوئد و….. به طور متوسط بیش از ۵۵ درصد است.
- نرخ مشارکت نیروی کار زنان در جامعه در ایران تنها ۱۶ درصد است که از متوسط نرخ بسیاری از کشورهای توسعه یافته کمتر است. برای نمونه نرخ مشارکت زنان در کشور عمان برابر با ۳۰ درصد، بحرین ۳۹٫۲ درصد، ترکیه ۳۰٫۴ درصد، مکزیک ۴۵٫۵ درصد، برزیل ۵۶٫۳ درصد، تایلند ۶۲٫۹ درصد، مغولستان ۵۶٫۵ درصد، مصر ۲۲٫۲ درصد، کنگو ۶۷٫۱ درصد و پاکستان ۲۴٫۳ درصد است.
- به طور کلّی نرخ مشارکت زنان به عنوان نیروی کار در ایران تقریباً از ۸۵ درصد کشورهای جهان کمتر است.
شاخص چند بُعدی فقر (Multidimensional Poverty Index)
گزارش توسعۀ انسانی سال ۲۰۱۶، شاخص چند بُعدی فقر را که محرومیت خانوارها را به لحاظ آموزشی، بهداشتی و استاندارد زندگی نشان می دهد، معرفی می‌کند. ابعاد آموزشی و بهداشتی، متکی بر ۲ شاخص هستند در حالی که بعد استاندارد زندگی، متکی بر ۶ شاخص است. تمام شاخص ها برای به دست آوردن MPI هر خانوار، از بررسی همان خانوار به دست می آید. سپس شاخص ها وزن دهی می شوند و نمرات محرومیت هر خانوار با مطالعه محاسبه می‌شود. یک مرز یا نقطه برش ۳۳٫۳ درصدی که برابر با یک سوم وزن شاخص هاست، برای تشخیص خانوارهای فقیر و غنی مورد استفاده قرار می گیرد. اگر نمره ی محرومیت خانوارها، بالاتر از ۳۳٫۳ درصد باشد، آن خانوار به صورت چند بُعدی فقیر است. خانوارهایی که نمرۀ محرومیت آن ها بین ۲۰ تا ۳۳٫۳ درصد باشد، در گروه خانوارهایی که در معرض فقر چند بعدی هستند، قرار می‌گیرند و مشخصاً خانوارهایی که نمره ی محرومیت آن ها پایین تر از ۲۰ درصد است، در گروه خانوارهای غنی قرار می‌گیرند.
بررسی وضعیت شاخص چند بعدی فقر در جهان
- کشورهای افغانستان، بنین، بروندی، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، کنگو، اتیوپی و…… از فقیرترین کشورهای جهان هستند که بخش عمده ای از جمعیت آن ها زیر خط فقر زندگی می کنند.
- کشورهای یمن، سوریه، توگو، سودان و…. در معرض قرار گرفتن در زمره کشورهای فقیر هستند.
- اگرچه طی ۲۵ سال اخیر روند فقر بین ۷۶۶ میلیون نفر در جهان کاهش یافته است، با وجود این ۳۸۵ میلیون کودک در جهان با کمتر از ۱ دلار و ۹۰ سنت در روز زندگی می‌کنند. ۴۵ درصد از این کودکان تا ۵ سالگی می‌میرند.
- ۹۶۶ میلیون نفر در جهان فقرای بدون درآمد هستند.
- ۸۸۰ میلیون نفر در جهان در حاشیه شهر زندگی می‌کنند و زندگی حاشیه ای دارند (حاشیه نشین).
- ۹۰ میلیون نفر کودک در جهان از سوء تغذیۀ شدید رنج می‌برند و ۷۹۵ میلیون نفر در جهان دچار گرسنگی مداوم هستند.
- ۲۵۰ میلیون کودک در جهان فاقد مهارت اولیه آموزشی هستند. در حالی که ۶۱ میلیون نفر فاقد دسترسی به مراکز آموزشی‌اند.
- ۶۶۳ میلیون نفر از دسترسی به آب آشامیدنی محرومند.
گزارش توسعه انسانی از وضعیت جمعیتی ایران
- میانگین رشد جمعیت در ایران بین سال های ۲۰۱۵ – ۲۰۰۰ برابر با ۱٫۳ می‌باشد.
- میانگین رشد جمعیت ایران در مقایسه با کشورهای همسایه مانند ترکیه (۱٫۷)، آذربایجان (۱٫۴)، عمان (۸٫۴)، کویت (۸٫۴)، قطر (۴٫۷) و… نسبتاً کمتر است.
- جمعیت شهری در سال ۲۰۱۵ در ایران برابر با ۷۳٫۴ درصد می‌باشد. بدین معنا که نزدیک به ۷۴ درصد از جمعیت ایران در مناطق شهری زندگی می‌کنند.
- میانگین سنی بین سال‌های ۲۰۱۵ – ۲۰۱۰ در ایران برابر با ۲۹٫۵ سال است.
- نرخ باروری کل در ایران بین سال های ۲۰۰۵ – ۲۰۰۰ برابر با ۲٫۰ و در بین سال های ۲۰۱۵ – ۲۰۱۰ برابر با ۱٫۷ می‌باشد.
وضعیت بهداشت و درمان در ایران
- سهم هزینه های بهداشت عمومی در تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران بنا به گزارش توسعۀ انسانی در سال ۲۰۱۶ – ۲۰۱۵ برابر با ۲٫۴ گزارش شده است. این درحالی است که سهم هزینه های بهداشت عمومی از تولید ناخالص داخلی در بین کشورهای نروژ (۸٫۳)، دانمارک (۹٫۲)، هلند (۹٫۵)، ایالات متحده (۸٫۳)، کره جنوبی (۴٫۸)، شیلی (۳٫۹)، کوبا (۱۰٫۶)، ترکیه (۴٫۱) و…… است.
- بین سال های ۲۰۱۴ – ۲۰۰۰ به ازای هر ۱۰ هزار نفر در ایران ۸٫۹ پزشک در ایران وجود داشته است.
- در اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان این نسبت بیشتر مشاهده شده است. برای نمونه در کشور نروژ به ازای هر ۱۰ هزار نفر (۴۲٫۸) ، سوئیس (۴۰٫۵)، سوئد (۳۹٫۹)، ژاپن (۲۳٫۷)، کره جنوبی (۲۱٫۴)، قطر (۷۷٫۴)، امارات متحده عربی (۲۵٫۳)، کویت (۲۷)، عمان (۲۴٫۳)، ترکیه (۷۱٫۱) پزشک و…… وجود دارد.
- نرخ مرگ و میر نوزادان از هر ۱۰۰۰ نفر در ایران در سال ۲۰۱۵ برابر با ۱۳٫۴ نفر است. همچنین نرخ مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱۵٫۵ نفر می باشد.
وضعیت آموزش در ایران
- سهم آموزش در تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران برابر با (۳) است.
- سهم آموزش در تولید ناخالص کشورهای نروژ (۷٫۴)، دانمارک (۸٫۵)، سوئد (۷٫۷)، ژاپن (۳٫۸)، کره جنوبی (۴٫۶) و… می‌باشد.
وضعیت کار در جهان و ایران
- براساس گزارش توسعۀ انسانی ۲۰۱۶، نرخ بیکاری در ایران برابر با ۱۰٫۵ می‌باشد.
- نرخ نیروی کار در ایران (۱۵ سال به بالا) برابر با ۳۹٫۳ است.
- نرخ مشارکت نیروی کار در ایران برابر با ۴۴٫۵ است.
- جمعیت فعال در بخش کشاورزی در ایران بین سال های ۲۰۱۴ – ۲۰۱۰ برابر با ۱۷٫۹ درصد است.
- جمعیت فعال در بخش خدمات برابر با ۴۸٫۳ است.
- میزان کودکان کار (بین ۵ تا ۱۴ سال) ۱۱ درصد است.
- ۳٫۷ درصد از جمعیت شاغل در ایران کمتر از ۳ دلار در روز مزد دریافت می‌کنند.
شاخص کیفیت زندگی براساس گزارش توسعۀ انسانی
یکی از مهم ترین شاخص های توسعه انسانی در گزارش سالانه سازمان ملل متحد، سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در بین کشورها است. این شاخص از چند مولفه ادراک از کیفیت آموزشی، سلامت درمانی، استاندارد زندگی، آزادی انتخاب، رضایت از زندگی، اطمینان به نظام قضایی، اعتماد به دولت ملّی و عمل برای محافظت از محیط تشکیل شده است. واحد تحلیل گردآوری داده ها در شاخص رضایت از زندگی گزارش توسعه انسانی افراد هستند. برای نمونه ۸۴ درصد از افراد در نروژ از کیفیت آموزشی رضایت دارند. یا اینکه ۹۵ درصد اعلام کرده اند که دارای آزادی فردی و آزادی انتخاب هستند.
